کرزان-تویسرکان-همدان
کرزانکرزان-تویسرکان-همدان
کرزانتاریخچه تویسرکان
تویسرکان یکی از شهرهای استان همدان در ایران است. این شهر مرکز شهرستان تویسرکان است و ۴۲٬۵۲۰ نفر جمعیت دارد.
تویسرکان در جنوب کوه الوند و شهر همدان واقع شده‌است. این شهر به خاطر تعدد و بزرگی درخت‌های گردویش بسیار معروف است. آب و هوای شهر معتدل کوهستانی است. این شهر بر روی ویرانه‌های شهر قدیمی رودلاور (رودآور) که بر اثر حمله مغول ویران شده، ساخته شده‌است. در واقع پس از ویرانی رودآور، از ادغام دو روستای توی و سرکان، تویسرکان به وجود آمده‌است.
به دلیل کم توجهی به تویسرکان ، تقلیل جمعیت 140 هزار نفری آن از ابتدای انقلاب به 110 هزار نفر را شاهد بوده‌ایم.
نام شهر
نام این شهر از دو بخش توی و سرکان تشکیل شده، و علت نامگذاری هر یک را چنین بیان می‌کنند:
در برخی نواحی ایران محل‌هایی به نام توی هست، برای اینکه اشتباهی رخ ندهد در هر جا چنین محلی باشد به‌نام نزدیکترین محل به آن خوانده می‌شود؛ (مانند توی دروار در دامغان) که نزدیک به قریه دربار است و (توی کازرون) و این توی چون در یک فرسنگی سرکان است به تویسرکان مشهور است.
جغرافی‌دانان سده سوم و چهارم هجری غالباً تویسرکان را (توی رودلاور) و (توی همدان) نوشته‌اند و این توی احتمالاً با زبان قومی که پیش از مادها در این سرزمین می‌زیسته‌اند، مرتبط است.
در بسیاری از زبان‌های ایرانی کلمه «سر» به معنی بزرگ و مهتر است و «گان» در زبان پهلوی به معنی جا و مکان آبادانست و قبل از استیلاء اعراب نام بسیاری از شهرها و قصبات ایران به گان ختم می‌شد.
به این ترتیب سرکان ممکن است به معنای محلی باشد که بزرگان و خوانین در آن سکونت دارند و در واقع تویسرکان محل سکونت ییلاقی بزرگان شهر رودآور بوده است.تویسرکان از دو قسمت توی و سرکان تشکیل نشده است. سرکان شهر ییلاقی با حدود ده هزار نفر جمعیت در فاصله هشت کیلومتری شمال غرب تویسرکان است. و تویسرکان شهری تاریخی. و باستانی و مرکز شهرستان تویسرکان با حدود شصت هزار نفر جمعیت است و سرکان در شمار شهرهای کوچک تابع تویسرکان است.
زبان و مذهب
زبان مردم شهرستان تویسرکان در شهرها، بخش‌ها و بیشتر روستاها، فارسی و لری است.
روستاهای مجاور به استان کرمانشاه و شهرستان نهاوند و ، به لری،لکی، یا آمیزه‌ای از این‌ها صحبت می‌کنند و ساکنان ۳ روستای کوچک نیز زبان [] تکلم می‌کنند.
ترابری
فاصله تویسرکان تا تهران ۴۰۰ کیلومتر می‌باشد که از مسیر ملایر - شازند - اراک - قم - تهران عبور می‌کند. بزرگترین آرزوی مردم تویسرکان در بخش راه است. به طوری که رگ حیات تویسرکان را در احداث تونل تویسرکان به همدان از مسیر سرکان به دره مراد بیک می دانند. وتحقق این تونل امید دیرین تویسرکانی‌های ساکن تویسرکان وحتی مقیم سایر نقاط کشور وجهان است. http://www.tabnak.ir/fa/news/228592/نگاه-شما-نقد-رگ-حیات-تویسرکان-تصاویر
امروزه، مردم تویسرکان با اینکه می‌دانند «رگ حیات» شهر در نزد دولت عدالت محور نسبت به «تویسرکان کوچک» سهمگین است، به این باور هستند که فقط دولت این راه میانبر شمال به جنوب کشور را که نماد رگ حیات تویسرکان است، احداث نمایند دیگر ما باقی پیشرفت و توسعه شهر را به ما واگذارید که سند بارز آن کارآفرین برتر ایران حاج محمد کاظم فضلی که بنیانگذار کارخانه گلرنگ و غیره است و مردم یاد دارند که در دور سوم سفرهای استانی هیأت دولت، نزدیک دو سال پیش تصویب شد که تویسرکان را به راه آهن غرب کشور که پروژه‌ای ملی است، متصل خواهند کرد و به راحت‌ترین شکل، انجام نشد، در حالی که توسعه ریلی حق شهرهای بن بست استان همدان بود. در نهایت، مردم تویسرکان "بی ادعا"، مکرراً خواهان پیگیری هر چه سریعتر مسئولین برای احداث تونل «تویسرکان، سرکان به همدان» هستند تا قطعه‌ای از خاک ایران تاریخ ساز برای همیشه به تاریخ نپیوندد. تونل الوند(راه شمال جنوب استان همدان): راهی است که از جنوب همدان دره مرادبیک به سرکان و از تویسرکان به نهاوند متصل می شود و مسیر همدان به نهاوند را چهل وپنج دقیقه کوتاه می کند. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13900717000475 http://khabarfarsi.com/n/1268080
محصولات کشاورزی
گردو –بادام-سماق-آلو بخارا-توت-آلبالو-
گردو
تویسرکان با کیفیت ترین گردوی جهان را تولید می کند گردو را غذای مغز می دانند ومغز گردو شبیه ترین میوه به مغز انسان است.
صنعت
تعداد کار خانه های تویسرکان فقط هفت واحد است. تعداد واحدهای تولیدی در شهرستان هفت فقره است .کارخانه سیم و کابل با ظرفیت 2 هزار تن، شرکت فیلتر سرکان با ظرفیت 3 میلیون عدد، شرکت فاران شیمی با تولید اسید سالیسلیک اسید در ظرفیت 400 تن و محلول همودیالیز با ظرفیت یک میلیون گالن، شرکت سرکان شانه‌بل بهره‌برداری 25 هزار و 500 لیتر، شرکت حمیل با تولید روزانه 100 تن و شرکت نادرلبن 32 تن روزانه علاوه بر تأمین داخل شهرستان شهرهای کشور را نیز پوشش می‌دهد.شرکت صنایع غذایی هوبره دشت تویسرکان تولید کننده میوه و سبزیجات خشک و سبزیجات منجمد
-
شخصیت‌های معروف
حیقوق پیامبر
حیقوق پیامبر یکی از پیامبران صاحب کتاب بنی اسراییل و معاصر با دانیال نبی است. وی حدود ۲۶۰۰ سال پیش می‌زیسته و نگهبان معبد بزرگ یهودیان در اورشلیم بوده‌است. حدود سال ۵۹۰ قبل از میلاد، بخت‌النصر، پادشاه کلده به اورشلیم حمله کرد و یهودیان زیادی را به قتل رساند و نزدیک به بیست هزار نفر از آنان را اسیر و به شهر بابل پایتخت کلده که نزدیک بغداد فعلی قرار داشت انتقال داد. حیقوق در بین این زندانیان بود و مدت طولانی در زندان به سر برد.
در سال ۵۴۸ قبل از میلاد کورش کبیر پادشاه ایران به کلده حمله کرد و در جنگی طولانی لشکریان کلده را شکست داد، بابل را تصرف کرد و طی فرمانی دستور آزادی کلیه اسرا و زندانیان یهود را صادرنمود. پس از آزادی از بند اسارت بابلیان، حیقوق به ایران مهاجرت کرد و در شهر تویسرکان (رودآور) ساکن شد و در همین شهر درگذشت.
آرامگاه حیقوق پیامبر در تویسرکان طی قرون متمادی چندین بار بازسازی شده‌است و آخرین بار توسط مرحوم استاد محمدعلی‌خان میرزایی (ملک جمشید) در سال ۱۳۴۰ هجری شمسی بازسازی شده است. این آرامگاه یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی ایران محسوب می‌شود. هم اکنون آرامگاه این پیامبر زیارتگاه اهالی شهرستان تویسرکان و اقلیتهای دینی سایر شهرهای ایران می‌باشد.
رضی‌الدین آرتیمانی
رضی‌الدین آرتیمانی شاعر معروف عصر صفوی است. مدفن این شاعر بزرگ در قسمت شمالی شهرستان تویسرکان در حوالی میدان هلال احمر واقع شده و دارای استراحتگاه نیز می‌باشد ساقی نامه معروف او با این بیت آغاز می‌شود:
| الهی به مستان میخانه‌ات | به عقل آفرینان دیوانه‌ات |
رضی الدین آرتیمانی داماد شاه عباس صفوی می‌باشد و در محلی به نام همینه در بالای محله جولستان دفن گردیده است.. محله جولستان از قدیمی‌ترین محلات شهرستان تویسرکان می‌باشد.
یدالله مایل تویسرکانی
یدالله مایل تویسرکانی روزنامه نگار، شاعر، متخلص به مایل متولد ۱۲۶۳ یا ۱۲۶۵ قمری در تویسرکان در استان همدان است. در زادگاهش و در همدان به تحصیل عقلی و نقلی پرداخت و از کشیشی فرانسوی زبان فرانسه را آموخت. زبان‌های عربی و روسی را نیز فراگرفت. در سال ۱۲۸۳ شمسی در تویسرکان مدرسه‌ای به سبک نوین دایر کرد اما عده‌ای از عوام به تحریک مرتجعین آن را تخریب کردند. در سال ۱۲۹۸ شمسی به تهران رفت و ضمن تدریس به همکاری با مطبوعات پرداخت. یک سال و نیم بعد به ریاست فرهنگ بابل منصوب شد. در ۱۳۰۲ شمسی سرپرستی مدارس ایرانی در قفقاز را عهده‌دار گردید. پس از سوء قصد به جان وی، مدارس قفقاز از سوی دولت ایران تعطیل شد و ناچار به تهران بازگشت. در سال ۱۳۰۶ به ریاست معارف مازندران منصوب شد و در سال ۱۳۱۴ با همین منصب به کرمان رفت. چند سالی نیز روزنامه شفق سرخ را اداره کرد. شعرش در قالب‌های سنتی است. حدود ۲۰۰۰۰ بیت شعر سروده است و چند اثر ترجمه نیز از او چاپ شده‌است. او در سال ۱۳۲۹ شمسی درگذشت.
مکان‌های توریستی
- پارک توریستی کمربسته: واقع در شهر سرکان در ۳ کیلومتری تویسرکان
- آرامگاه میررضی‌الدین آرتیمانی
- آرامگاه حبقوق پیامبر
- آرامگاه شاه زاده ناصر در روستای کرزان
- قلعه اردلان: در روستای اشتران تویسرکان
- آرامگاه عبدالله و امامزاده هادی در روستای کرزان
- پل تاریخی فرسفج (جنوب غربی شهر فرسفج)
- قلعه تاریخی عصر قاجاریه در روستای کرزان
- پل تاریخی عصر قاجاریه در روستای کرزان
- کاروان‌سرای شاه‌عباس (۵ کیلومتری جاده تویسرکان-غربان)
- مدرسه شیخ علی خان زنگنه یا حوزه علمیه شهر تویسرکان
- درخت چنار قطور و کهنسال ۳۰۰۰ ساله (شهر تویسرکان)
- دره گزندر سرابی (تویسرکان)
- دره‌باغ‌های سرکان (سرکان)
- دره باغ‌های آرتیمان (روستای آرتیمان)
- راسته بازار (بازار سر پوشیده مربوط به دوره صفویه
صنایع دستی
فرش و قالی تویسرکان
در روستاهای تویسرکان به دلیل وجود زمستانهای پر برف و دهات دور از دسترس و وجود پشم و پنبهٔ فراوان، از قدیم قالی بافی وجود داشته‌است. وجود فرشهای بالنسبه مرغوب با نقوش و رنگ آمیزی‌های زیبا که متجاوز از ۱۰۰ سال عمر دارند نشان از فرش‌بافی مطلوب و با ارزشی، حداقل در برخی روستاها یا مناطقی که دارای خان و ارباب بوده‌اند، می‌دهد.
منبت کاری
تولید انواع صنایع دستی چوبی مانند: خراطی، ظریف کاری و منبت کاری از دیرباز در منطقه شهری تویسرکان رواج داشته و اخیراً شمار زیادی از اهالی روستاهای توابع شهرستان نیز به این صنعت روی آورده اند. این شهرستان با دارا بودن بیش از ۳۶۸۰ هکتار سطح زیرکشت درختان مثمر و بارده و ۷۱۰هکتار نهال گردو، بالاترین سطح زیرکشت در استان همدان و یکی از قطب های تولید گردو در کشور محسوب می شود، عسل، نقل، کشمش، شیره انگور و... نیز از دیگر سوغات شهرستان تویسرکان به شمار می رود.
این گزارش توسط حسین زاهدی از شهرستان تویسرکان تهیه شده است.
تقسیمات شهری
محله‌های شهر
- محله‌های قدیمی تویسرکان
تویسرکان قدیم از پنج محله اصلی تشکیل شده بود به نام‌های جولستان , صادقیه، پایین محله، [زرهان] دستگرده، باغوار،
دانشگاه ها
تویسرکان با توجه به تعداد بالای دانشجویانی که در خارج از شهر تحصیل می کنند شهره عام و خاص است. چندین سال می شود که دانشگاه ملی در شهر تویسرکان تاسیس شده است ، اما متأسفانه رشته های موجود نه تنها در میان جوانان شهر طرفدار ندارد بلکه در کل کشور هم اقبالی برای تحصیل در این دانشگاه دیده نمی‌شود!
دانشگاه پیام نور در امتداد مسیر میدان امام تا جولستان (3 کیلومتر بیشتر) است و به دلیل گستردگی رشته های تخصصی ، استقبال مناسبی از این دانشگاه به عمل می آید.
دانشگاه آزاد همجوار بارگاه حبقوق نبی است و با استقبال مناسبی از طرف جوانان شهر و همچنین با استقبال فوق العاده ای از طرف جوانان سایر شهر های نزدیک از جمله کرمانشاه رو به رو است.
محله جولستان
مسجدجولستان در محلهٔ جولستان شهر تویسرکان توسط فردی به نام مرحوم حاج بیک محمد که جد خانواده‌های: صدیق، مقدم، گلمحمدی و نیکو است بنا نهاده شد. از حاج بیک محمد موقوفات متعددی از جمله مسجد، قنات، حمام و غسالخانه محله جولستان و یخچال پایین محله وپل رودخانه سرابی حد فاصل قلعه قاضی وشاهزید را می‌توان نام برد.الگو:کتاب تویسرکان انتشارات اقبال چاپ دوم ۱۳۸۷ صفحه۲۷۹تا۲۸۱[۱۲]http://dlib.ical.ir/site/catalogue/445384
محله باغوار
محله باغوار یکی از محله های شهرستان تویسرکان است. که به دلیل وجود یک چنار چند هزار ساله در حیاط مسجد محله باغوار دارای شهرت جهانی است.مسجد باغوار توسط فردی به نام باقری بنا نهاده شد.که داستان ساخت این مسجد و پیر مسجد باغوار بسیار جالب است.اینگونه که باقری سال خورده و پیر که محاسن سفیدی داشت برای زیارت امام رضا به مشهد سفر می کند وقتی به مشهد می رسد هنگام ورود به مشهد پول بازگشت از مشهد به تویسرکان را در دروازه شهر مشهد در نقطه ایی دفن می کند. وقتی برای بازگشت از مشهد خارج می شود به محل دفن کیسه پول می رود اما موفق به پیدا کردن کیسه پول نمی‌شود.باناراحتی بسیار به صحن امام رضا برمی گردد وبسیارناراحت و گریه وزاری می کند و به خواب می رود.در خواب امام رضا علیه السلام به خوابش می آید و به او می گوید کیسه پول در زیر خرمنی از گندم است.این پول را بردار و هزینه سفرت را کنار بزاروبقیه اش را زیره و زنجبیل بخر وبه تویسرکان ببر.باقری وقتی به تویسرکان می رسد، در تویسرکان وبا شیوع پیدا کرده وبسیاری از وبا می میرند برای درمان و شفا زیره وزنجبیل امام رضا (ع) را درب خانه اش میگذارد تا هرکسی که بیمار است بردارد وشفایابد وکوزه ایی در کنارش میگذارد تا هرکسی برحسب توان پولی در آن بیندازد. پیر ما باقری با پول این کوزه مسجد باغوار را می سازد.مسجدی با پول امام رضا ساخته می شود.